کاربرد زئولیت در کشاورزی

در این مقاله قصد داریم در خصوص کاربردهای زئولیت در کشاورزی صحبت کنیم. به این دسته از زئولیت‌ها، زئولیت کشاورزی نیز می‌گویند.

کاربرد زئولیت در کشاورزی

قبلا در مورد زئولیت چیست صحبت کرده ایم و در این مطلب قصد داریم در رابطه با زئولیت کشاورزی و کاربرد آن صحبت کنیم. زئولیت ماده ای با ارزش است که به منظور تنظیم خاک کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد. از کاربرد زئولیت در کشاورزی می توان به، افزایش عملکرد محصولات کشاورزی، بهبود بهره‌وری خاک، همچنین صرفه‌جویی در میزان مصرف کودهای شیمیایی و آب نیز اشاره کرد.

قابل اهمیت است که، کشور های پیشرفته در صنعت کشاورزی خود از این ماده معدنی (زئولیت) استفاده می کنند. بعنوان مثال کاربرد زئولیت در کشاورزی برای کشور هایی مانند ژاپن، ایتالیا، اسپانیا و ترکیه ملموس بوده و آن ها به منظور بهبود و افزایش بهره وری تولیدات کشاورزی خود از زئولیت استفاده می کنند.

خواص فیزیکی زئولیت کشاورزی چیست؟

زئولیت یک نوع آلومینوسیلیکات است که دارای خواص فیزیکی زیر می باشد:

• جذب و نگهداری آب در ساختار خود به مدت طولانی
• خاصیت تبادل کاتیونی فوق‌العاده
• جذب عناصر فلزی سنگین
• غربال مولکولی

تاثیر زئولیت کشاورزی بر روی خاک

یکی از موثر ترین کاربرد زئولیت در کشاورزی مربوط به خاک است. خاک یکی از سه عنصر اصلی در کشاورزی می باشد. باید به این نکته توجه شود که خاک نامناسب، مزارع سرسبز را به منظره ای خشک و بدون سرسبزی تبدیل می کند.

افزایش جذب آب

با در نظر گرفتن ساختار متخلخل زئولیت این ماده معدنی می تواند مقداری از آب موجود در خاک را جذب کرده. و آن را برای مدت طولانی درون شبکه ساختاری خود نگهدارد. بدین ترتیب که آب جذب شده در ساختار زئولیت به تدریج آزاد شده و جذب گیاه می شود.

قابل ذکر است که، استفاده از زئولیت در خاک موجب جلوگیری از آبشویی عناصر غذایی مختلف می شود. چرا که زئولیت این عناصر را در ساختار خود جذب کرده و حفظ می کند تا زمانی که گیاه به آن نیاز داشته باشد. به مرور زمان در بلند مدت زئولیت، مواد غذایی را وارد خاک می کند.

مناسب برای کشورهای کم آب

همان طور که می دانید در طول روز به سبب تابش آفتاب، مقداری از رطوبت سطحی خاک تبخیر می شود. اما در طول شب با پایین آمدن دمای محیط، با جذب رطوبت هوا، مجدداً مقداری آب از دست داده شده جبران می شود.

این عمل موجب کاهش قابل توجه، میزان مصرف آب کشاورزی شده و حتی امکان دارد در مناطق کم آب با توجه به ویژگی های فیزیکی زمین زراعی مصرف آب را تا 50 درصد کاهش دهد. بنابراین می توان گفت، استفاده از زئولیت کشاورزی برای کشورهایی مانند کشور ما، که با کمبود آب مواجه هستند. بسیار موثر است.

تنظیم PH خاک با زئولیت کشاورزی

بعضی از خاک ها به علت شوری و بالا بودن PH برای کشت گیاهان مناسب نمی باشند. و یا رشد گیاهان در این خاک ها کمتر می باشد.

افزودن زئولیت در خاک می تواند با تنظیم PH، سبب کاهش میزان شوری خاک شود. مصرف زئولیت در کشاورزی موجب تنظیم ph و اصلاح خاک های اسیدی می شود و این کار را از طریق جذب عناصری همچون، آلومینیوم و آهن که به شدت اسیدی هستند انجام می دهد.

بهبود رشد گیاهان و محصولات

زئولیت علاوه بر اصلاح بافت خاک و تنظیم شوری آن، به دلیل دارا بودن عناصرغذایی مفید، باعث رشد بهتر گیاهان نیز می شود. گفتنی است که این ماده معدنی، با جذب آب بعنوان یک حاصل خیز کننده طبیعی خاک عمل کرده و موجب بالا رفتن تهویه و تخلخل خاک و کیفیت هرچه بیشتر آن می شود.

مصرف زئولیت کشاورزی، موجب افزایش حاصل خیزی و رشد بهتر و افزایش عملکرد کشت محصولاتی همچون گندم، و سبزیجات مانند بادمجان و هویج، و درختان میوه مانند سیب نیز می شود. همچنین افزودن زئولیت کشاورزی به خاک، موجب تنظیم پتاسیم خاک و در نتیجه بهبود رشد گیاهان و افزایش کیفیت میوه آن ها می شود.

حذف عناصر سمی خاک

با مصرف زئولیت مناسب کشاورزی، عناصر سمی خاک مانند آرسنیک، کادمیوم، روی، مس و سرب از خاک جذب زئولیت می شوند. در نتیجه خاک از این عناصر سنگین پاکسازی خواهد شد.

صرفه‌جویی در مصرف کودهای شیمیایی

زئولیت ها با دارا بودن ویژگی جذب کاتیونی شدیدی که نسب به  +NH4 و +K دارند. قسمت زیادی از ازت و پتاسیم را جذب کرده و برای مدت طولانی درون ساختار شبکه ای خود نگهداری می کنند. و به تدریج در اختیار گیاه قرار می دهند. این امر موجب صرفه‌جویی در مصرف کودهای شیمیایی میشود.

تاثیر فوق العاده زئولیت کشاورزی بر کودها

به علت اینکه خود زئولیت شامل املاح و مواد معدنی مختلفی می باشد، استفاده از کودها شیمیایی دیگر را به شدت کاهش می دهد. قابل ذکر است که از نظر اقتصادی، کاهش مصرف کودهای شیمیایی و استفاده از زئولیت کشاورزی بسیار مقرون به صرفه می باشد.

استفاده از زئولیت پتاسیمی کشاورزی باعث از بین رفتن قارچ ها و سم های موجود در کودهای دامی، آلی و کمپوست ها نیز خواهد شد. گفتنی است، آمونیاکی که در کودهای حیوانی وجود دارد. معمولا برای گیاه بیش از اندازه و غیر قابل جذب می باشد.

اما مصرف زئولیت کشاورزی موجب تبدیل این آمونیاک به اوره قابل جذب برای گیاه شده. و بدین ترتیب باعث صرفه جویی در مصرف نیتروژن و کود اوره شیمیایی، نیز می شود.

زئولیت چگونه باعث افزایش حاصلخیزی خاک‌های زراعی می شود؟

مصرف زئولیت در کشاورزی سبب پایداری خاک شده و علاوه بر آن موجب کنترل اسیدیته خاک نیز می گردد.

قسمتی از کانی‌های پتاس و فسفر که پایدار بوده و قابل جذب گیاه نیستند. توسط زئولیت که توانایی تبادل یونی دارد، جذب شده. و بخشی از مواد مفید را قابل جذب گیاه می نماید، بدین ترتیب موجب افزایش حاصلخیزی خاک‌های زراعی و باغی کم قوت و یا متوسط می گردد.

تصفیه آب های سطحی و کشاورزی

زئولیت به دلیل خاصیت کاتیونی شدیدی که دارد. بخش زیادی از عناصر سمی و سنگین موجود در آب های سطحی و کشاورزی را جذب کرده و موجب جلوگیری از ورود این مواد مضر به گیاهان و ورود مواد سمی به چرخه تغذیه ای نیز می شود. (این آلودگی ها به علت استفاده مداوم از کودهای شیمیایی و یا آلودگی های ناشی از کارخانه‌ها و صنایع می باشد.)

زئولیت یک کود معدنی هوشمند

با توجه به کاربرد زئولیت در کشاورزی می توان گفت این ماده یک کود بسیار هوشمند است. این ماده معدنی عناصری که توسط گیاه قابل جذب نیستند. (مانند مس، فسفر و پتاسیم) را جذب کرده. و زمانی که این عناصر در دسترس گیاه نباشند. آن ها را به خاک آزاد می کند.

قابل ذکر است که، زئولیت پتاسیمی دارای ویژگی تبادل کاتیونی می باشند و عناصر کاتیون مانند NH4 و K را به خوبی جذب می کنند. (عنصر K یکی از عناصر لازم و ضروری در کشت، زعفران و گندم و دیگر گیاهان پر مصرف می باشد.)

این دو عنصر از جمله عناصری هستند. که آبشویی فراوانی داشته و معمولا توسط آب های سطحی می روند و از دسترس گیاه خارج می شوند. گفتنی است که زئولیت ها به علت خاصیت جذب کاتیونی که دارند. این املاح را جذب خود کرده. و به تدریج و در صورت نیاز گیاهان آن ها را آزاد می کنند و در اختیار گیاه قرار می دهند.

کاربرد زئولیت پتاسیمی برای گلدان های خانگی

زئولیت برای گلدان های خانگی به منظور یک حاصلخیز کننده به صرفه عمل می کند. طبق تحقیقات انجام شده، افزودن 25 درصد زئولیت کشاورزی به خاک گلدان باعث رشد بهتر گیاهان خواهد شد. همچنین طی تحقیقاتی دریافته اند که افزودن 50 گرم زئولیت نسبت به 1.5 لیتر (معادل با 1.5 کیلوگرم) از کودهای دیگر عملکرد یکسانی را در گل داوودی داشته است. در صورتی که کشت زعفران در گلدان انجام داده اید. این کود می تواند بر افزایش کیفیت پیازها نیز موثر باشد.

مهمترین زئولیت های کشاورزی

بیش از 48 گونه زئولیت طبیعی شناخته شده است، که از میان آنها کلینوپتیلولیت بیشترین مقدار را در خاک و رسوبات دارد.

در بین زئولیت های طبیعی، معمولا از کلینوپتیلولیت در روش های مختلف کشاورزی جهت اصلاح خاک و برای تقویت احتباس نیتروژن، استفاده میکنند. قابل ذکر است که، کلینوپتیلولیت عضوی از گروه هولاندیت زئولیت های طبیعی است.

هولاندیت در برابر دما پایدار بوده و یکی از فراوانترین زئولیت هایی است. که دارای طیف گسترده ای از ph، کمی اسیدی تا بسیار قلیایی می باشد. کلینوپتیلولیت ها یکی از شناخته شده ترین وسودمند ترین زئولیت ها هستند. گفتنی است که، رسوبات گسترده ای از کلینوپتیلولیت ها در ایالات متحده غربی، بلغارستان، مجارستان، ژاپن، استرالیا و ایران یافت می شود.

افزایش بهره‌وری کود حیوانی

ترکیب کردن کود حیوانی با مقدار کمی زئولیت می‌تواند بهره‌وری کودهای حیوانی را افزایش داده و از ضایعات آنها جلوگیری کند.

که در ادامه به شرح موارد مصرف آن نیز می پردازیم:

• باید توجه شود که، مقدار زیاد اوره در فضولات تازه حیوانی، اثر نامطلوبی بر روی گیاهان دارد. جذب این مقدار اوره توسط زئولیت از آسیب رسیدن به گیاهان جلوگیری می‌کند.
• در صورت افزودن زئولیت به بستر حیوانات، با جذب سریع (+ NH 4) بوی نامطبوع کود حیوانی را از بین می برد.
•  زئولیت ها به علت تخلخل بالا و جذب کنندگی شدید رطوبت، جذب کننده بخش زیادی از آب موجود در فضولات بوده. و عمل کود دهی را آسان تر می‌کنند.

مقدار مصرف زئولیت در کشاورزی

همان طور که در بلا از کاربرد های زئولیت در کشاورزی اشاره شد استفاده بیش از حد زئولیت در کشاورزی مضراتی درپی دارد، توصیه می شود در مقدار مصرف نحوه استفاده زئولیت در کشاورزی با آگاهی مقدار مناسب استفاده شود تا بیشترین بازخود را برای شمای کشاورز باغبان به ارمغان  میآورد.

1. قبل از کشت محصولات، ابتدا زئولیت را با خاک، کودهای کشاورزی و کود حیوانی پوسیده شده مخلوط کنید.
2. پس از آن می توانید این ترکیب را به صورت چالکود در پای درختان چال کنید و یا بر روی سطح خاک پخش نمایید.

چرخه اکولوژیکی ایجاد شده توسط زئولیت

همانطور که پیش تر به آن اشاره شد زئولیت ها مواد سمی آب و خاک را به خود جذب میکند که این امر موجب رخداد عوامل زیر می شود:

جذب مواد سمی آب و خاک توسط زئولیت ها ⇐ جلوگیری از ورود مواد سمی به ریشه و برگ گیاه ⇐ تولید محصول سالم تر ⇐ استفاده دام و طیور از جیره غذایی سالم تر

همچنین:

افزودن زئولیت به جیره غذایی دام وطیور ⇐ تولید پروتئین های حیوانی سالم تر= تغذیه سالمتر جامعه.

قابل ذکر است که، فضولات دام هایی که در جیره غذایی خود از زئولیت و علوفه های سالم تری استفاده کرده اند. سموم کمتری دارد و بسرعت سفت و کلوخه نمی شود. اوره کود دامی به سرعت در خاک جذب نمی‌شود. درنهایت زئولیت اوره را جذب کرده و به نیتروژن مورد استفاده برای گیاه تبدیل می‌کند.

قیمت زئولیت کشاورزی

زئولیت ها انواع مختلفی دارند. که برخی دارای خاصیت اسیدی بوده و برخی نیز قلیایی هستند. علاوه بر این لازم به ذکر است که روش تولید آن ها نیز با هم متفاوت بوده و نمونه های ایرانی آن رسوبی بوده و در اغلب کشورهای دیگر از نوع آتشفشانی استفاده می شود. بر همین اساس قیمت این گروه از کانی ها متغییر بوده. و با در نظر گرفتن داخلی یا خارجی بودن و همچنین ویژگی های شیمیایی آن ها نیز تعیین می گردد.

خرید زئولیت کشاورزی

یکی از اصلی ترین کاربرد زئولیت در کشاورزی در صنعت تصفیه فاضلاب می باشد. علاوه براین، این کانی در کشاورزی، تصفیه آب استخر شنا و همچنین مکمل های غذایی برای دام و طیور مورد استفاده قرار می گیرد.

جهت خرید زئولیت کشاورزی می توانید با گروه صنعتی ما در شرکت فتح البرز دامغان ارتباط بگیرید.